Γενικές πληροφορίες
Η ΕΕ είναι ο κορυφαίος οινοπαραγωγός παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας το 45% των παγκόσμιων εκτάσεων αμπελώνων (3,2 εκατομμύρια εκτάρια) και το 64% της παραγωγής (Eurostat, 2020). Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τις γεωργικές προοπτικές της ΕΕ (2021-2031), η παραγωγή οίνου στην ΕΕ αναμένεται να μειωθεί κατά 0,3% ετησίως. Το 2021, η παραγωγή οίνου ήταν κατά 13% χαμηλότερη σε σύγκριση με το 2020, μείωση που αποδίδεται κυρίως στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και τις επακόλουθες ασθένειες της αμπέλου.
Αυτή η αστάθεια είναι αποτέλεσμα των μεγάλων κλιματικών κινδύνων που γίνονται όλο και πιο συχνοί και απρόβλεπτοι- ουσιαστικά, η ανάπτυξη της αμπελουργίας στην ΕΕ συνδέεται εγγενώς με την κλιματική αλλαγή, καθώς επηρεάζεται και ταυτόχρονα συμβάλλει σε αυτήν (EEA, 2015).
Ως απάντηση, η ΕΕ έχει θέσει ως προτεραιότητα την προώθηση της βιώσιμης γεωργίας και έχει προσυπογράψει τις σχετικές διεθνείς δεσμεύσεις σχετικά με την κλιματική αλλαγή, με την ακριβή και έξυπνη γεωργία να παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη μιας βιώσιμης και αποδοτικής ως προς τους πόρους αμπελουργίας. Οι πρακτικές βιώσιμης αμπελουργίας μειώνουν το κόστος παραγωγής μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας και νερού, αποτρέπουν τη ρύπανση του εδάφους/αέρα και συμβάλλουν ουσιαστικά στη διατήρηση του περιβάλλοντος.
Η αμπελουργία της ΕΕ μπορεί να επωφεληθεί περαιτέρω από τις βιώσιμες πρακτικές, καθώς η προστασία και η βελτίωση του περιβάλλοντος της καλλιέργειας μπορεί να έχει άμεσο αντίκτυπο στον φαινότυπο της καλλιέργειας. Ένα πρόσθετο ζήτημα, που αγγίζει την κοινωνική πτυχή της βιωσιμότητας, είναι το πολυσύνθετο, προσωρινό και κινητό εργατικό δυναμικό που απασχολείται σε αμπελώνες κατά την περίοδο του τρύγου- αυτό το εποχικό εργατικό δυναμικό είναι συχνά πιο ευάλωτο σε επισφαλείς συνθήκες εργασίας (EUROPARL, 2021).
Προκλήσεις
Η στροφή προς τη βιώσιμη και έξυπνη αμπελουργία δεν υποστηρίζεται ακόμη από την απαιτούμενη επιμόρφωση του εργατικού δυναμικού. Ο τομέας της αμπελουργίας, όπως και όλοι οι κλάδοι του ευρύτερου γεωργικού τομέα, υποφέρει γενικά από χαμηλή συμμετοχή σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες, καθώς και από την έλλειψη προσωπικού που έχει λάβει την κατάλληλη κατάρτιση (Eurostat “Agricultural Labour Force Statistics”, 2018). Επιπλέον, οι υπάρχουσες προσφορές κατάρτισης στον τομέα της αμπελουργίας σε επίπεδο μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης δίνουν μικρή έμφαση στις πράσινες & ψηφιακές δεξιότητες, όπως καταδεικνύουν τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών στις περισσότερες χώρες της ΕΕ (Europass).
Σκοποί
- 1. Σχεδιασμός, πιλοτική δοκιμή και ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και ενημερωμένου προγράμματος σπουδών για τις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες για βιώσιμη αμπελουργία.
- 2. Εισαγωγή ευέλικτων μεθόδων παροχής κατάρτισης & καινοτόμων εκπαιδευτικών πόρων ανοικτής πρόσβασης για την υποστήριξη της αυτοδιαχείρισης στην απόκτηση δεξιοτήτων και στην ένταξη σεευκαιρίες κατάρτισης.
- 3. Προώθηση της κεφαλαιοποίησης των αποτελεσμάτων του έργου στην πρακτική της ΕΕΚ, μέσω της επικύρωσης, αναγνώρισης & ενσωμάτωσης των σχετικών επαγγελματικών απαιτήσεων σε πλαίσια ικανοτήτων & συστήματα πιστοποίησης
- 4. Παράδοση βέλτιστων πρακτικών & συστάσεων για α) την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών που αφορούν την επαγγελματική ανάπτυξη & κατάρτιση των εργαζομένων στην αμπελοκαλλιέργεια και β) την προώθηση του ψηφιακού εγγραμματισμού & της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στις αγροτικές κοινότητες.
